انواع افزایش سرمایه

شرکت ‌های بورسی چطور افزایش سرمایه می‌دهند؟

اگر اخبار بازار سرمایه را دنبال کرده باشید حتماً بارها درباره افزایش سرمایه شرکت‌ها شنیده‌اید و افراد زیادی را دیده­اید که بر اساس این اطلاعات اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند. این مقاله iBshop به انواع افزایش سرمایه و دلایل انجام آن می‌پردازد.

سرمایه هر شرکت مبلغی است که سهامداران آن را در اختیار شرکت قرار دادند تا توان فعالیت داشته باشد و مقدار آن در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شده است. برای افزایش این سرمایه روال قانونی مشخصی وجود دارد که در مقاله مراحل افزایش سرمایه آن را توضیح دادیم. افزایش سرمایه با روش‌های مختلفی انجام می‌شود که عبارتند از:

1. از محل سود انباشته (سهام جایزه)،
2. از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها،
3. از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران،
4. به روش صرف سهام.
5. افزایش سرمایه از محل سود انباشته (سهام جایزه)

در این روش افزایش سرمایه، پول جدیدی وارد شرکت نمی‌شود بلکه سودهایی که در سال‌های قبل پس‌انداز شدند به سرمایه شرکت اضافه می‌شوند. مطابق قانون تجارت شرکت‌ها باید قسمتی از سود سالانه را نزد خود نگهداری کرده و بین سهامداران تقسیم نکنند و مقدار دقیق آن را در صورت‌های مالی اعلام کنند.

با وجود این که در این روش سرمایه افزایش پیدا می‌کند، اما پولی از سهامداران دریافت نمی‌شود و به هریک از آن‌ها، متناسب با مقدار سهمی که دارند، سهام جایزه داده خواهد شد. مثلاً اگر شرکتی افزایش سرمایه 100 درصدی از محل سود انباشته داشته باشد و یکی از سهامداران آن 100 برگ سهم در اختیار دارد، به ازای هر برگ سهم یک برگ هم اضافه دریافت می‌کند که به آن سهام جایزه می‌گویند و در پایان صاحب 200 برگ سهم خواهد بود. البته از لحاظ نظری، مجموع ارزش دارایی سهامداران ثابت می­ماند.

1. افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

هر شرکت دارایی‌ها متنوعی دارد، از این میان ممکن است دارایی‌ها ثابت و مشهود مثل زمین، ساختمان، تجهیزات و ماشین آلات دچار تغییراتی در ارزش خود شوند در نتیجه شرکت‌ها با توجه به تغییر ارزش این دارایی‌ها اقدام به کاهش یا افزایش سرمایه می‌کنند. البته در کشور ایران به دلیل تورم بالا همواره شاهد افزایش سرمایه از این محل انجام هستیم و کاهش سرمایه اتفاق نمی‌افتد. با این کار ارزش دارایی‌های شرکت در ترازنامه به روز می‌شود.

در این روش هم پولی وارد شرکت نمی‌شود و مثل روش افزایش سرمایه از محل سود انباشته عمل می‌شود. به عنوان مثال اگر سهامداری 100 سهم از یک شرکت داشته باشد که افزایش سرمایه 100 درصدی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها انجام داده، بعد از بازگشایی نماد قیمت هر سهم نصف می‌شود اما سهامداران به ازای هر سهم یک سهم دریافت می‌کند و مالک 200 برگ سهم خواهد شد. در این مورد نیز از لحاظ نظری، مجموع ارزش دارایی سهامداران ثابت باقی می­ماند.

1. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران

در این روش شرکت از سهامداران خود می‌خواهد منابع مالی جدید به مجموعه اضافه کنند و برای این منظور اوراقی منتشر می‌کند کند که به نام حق تقدم شناخته می‌شوند. این اوراق در اختیار افرادی که در زمان برگزاری مجمع فوق العاده سهامدار شرکت بودند قرار می‌گیرند تا درصد مالکیت و حق رأی سهامداران محفوظ باقی بماند.

دارندگان حق تقدم می‌توانند با واریز مبلغ اسمی در افزایش سرمایه شرکت کنند یا آن را در مهلت تعیین شده به فروش برسانند. مسلماً خریدار این اوراق هم باید در مهلت مشخص مبلغ اسمی را به حساب شرکت واریز کند. این مبلغ 100 تومان به ازای هر برگ حق تقدم است.

در صورتی که افراد مالک حق تقدم‌ها در زمان مقرر مبلغ اسمی را واریز نکنند، خود به خود به شرکت د­ادند تا به جای آن‌ها در این باره تصمیم‌گیری کند.  یعنی شرکت حق تقدم‌های استفاده نشده را از طریق بورس به فروش می‌رساند و مبلغ حاصل از فروش را بعد از کسر کارمزدها به حساب شما واریز می‌کند. قیمت فروش در این مواقع معمولاً نزدیک به قیمت روزهای آخر پذیره نویسی حق تقدم‌هاست. در این روش، مجموع ارزش دارایی شرکت افزایش پیدا می­کند زیرا دارایی جدیدی وارد شرکت می­شود.

فرض کنید فردی 100 برگ سهم از یک شرکت را دارد و این شرکت افزایش سرمایه 100 درصدی از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران انجام می‌دهد. در این حالت تعداد سهام افراد تغییر نمی‌کند اما به ازای هر برگ سهم یک برگ حق تقدم دریافت می‌کند. وی باید در مهلت 60 روزه برای این حق تقدم‌ها تصمیم‌گیری کند، یا آن‌ها را بفروشد، یا به ازای هر برگ حق تقدم 100 تومان به حساب شرکت واریز کند. در غیر این صورت شرکت برای حق تقدم‌های استفاده نشده تصمیم‌گیری می‌کند.

1. افزایش سرمایه به روش صرف سهام

در افزایش سرمایه به روش صرف سهام شرکت سهام خود را بالاتر از ارزش اسمی، یعنی همان 100 تومان، به فروش می‌رساند. مثلاً شرکت ارزش هر سهم خود را 180 تومان تعیین و برای فروش عرضه می‌کند. در این روش دو نوع درآمد از فروش سهام شناسایی می‌شود. قسمت اول همان 100 تومان است که ارزش اسمی سهام محسوب و به دارایی‌های شرکت اضافه می‌شود. بخش دوم 80 تومان است که همان صرف سهام شناخته می‌شود و می‌تواند صرف سه مورد زیر شود:

• به حساب اندوخته‌های شرکت اضافه شود (حساب اندوخته یکی از زیرمجموعه‌های حساب حقوق صاحبان سهام در ترازنامه است)،
• به صورت سود نقدی میان سهامداران کنونی تقسیم شود البته این روش در ایران انجام نمی‌شود،
• به صورت سهام جایزه میان سهامداران کنونی تقسیم شود.

این روش به دو صورت با حق تقدم و بدون حق تقدم انجام می‌شود. مزیت افزایش سرمایه به روش صرف سهام به دیگر روش‌ها این است که منابع مالی قابل توجهی وارد شرکت می‌شود و از این بابت شرکت بدهکار نیست و مجبور نمی‌شود این پول را با بهره بازپرداخت کند از طرف دیگر سهامداران جدید وارد شرکت می‌شوند. بدیهی است که با افزایش سرمایه از این روش درصد مالکیت سهامداران قبلی که در افزایش سرمایه شرکت نکردند کاهش می‌یابد.